Szamowski Jan h. Prus (zm. po 2 IX 1514), kasztelan konarski łęczycki.
Pochodził z rodziny drobnoszlacheckiej z Szamowa w ziemi łęczyckiej. Jego brat Stanisław był plebanem w Pszczonowie z prowizji bp. gnieźnieńskiego Jakuba z Sienna; w r. 1489 występował jako kanonik łowicki, pełnił także funkcje prokuratora kapit. łowickiej i poborcy czynszów w należących do dóbr arcybiskupich kluczach skierniewickim i łowickim. Z prezenty kaszt. radomskiego i star. łowickiego Piotra Pacanowskiego otrzymał on ok. r. 1497 prepozyturę łowicką; wraz z probostwem w Pszczonowie pełnił ją jeszcze w r. 1523. Siostrą S-a była Anna, żona Tomasza z Osędowic; w r. 1481 bracia wypłacili jej posag wynoszący zaledwie 20 kop gr.
Przed 3 VII 1481 został S. powołany przez star. łęczyckiego Piotra Dunina z Pratkowic i Ujazdu na urząd burgrabiego łęczyckiego; objął go po Piotrze Polaku z Głogowy i pełnił do 1 I 1496. Od r. 1482 uczestniczył w życiu politycznym ziemi łęczyckiej, biorąc udział w miejscowych sejmikach. Ekspektatywę na kaszt. konarską łęczycką otrzymał 10 XII 1484; objął ją między 1 I a 2 II 1485, po śmierci Mikołaja Puczka z Nędzerzewa. W r. 1488 został oddelegowany do sądu królewskiego w sprawach granicznych, dotyczących dóbr monarszych (wizja lokalna z jego udziałem miała miejsce 2 IX t.r.); podobną funkcję pełnił też 2 V 1502 i 23 II 1504. Na zjeździe w Piotrkowie w r. 1489 został wyznaczony na komisarza królewskiego w sprawie nagany szlachectwa wójta łęczyckiego Mikołaja z Leszczów przez kaszt. sieradzkiego Mikołaja Kurozwęckiego. W r. 1493 uczestniczył w sejmie walnym w Piotrkowie. Jako podstarości sieradzki występował w r. 1500, w okresie pełnienia urzędu star. sieradzkiego przez Rafała Leszczyńskiego (1499–1501). Był posłem ziemi łęczyckiej na sejm piotrkowski 1504 r.; z tytułu diety poselskiej otrzymał 13 III t.r. kwit na 15 grzywien. Uczestniczył w sejmie w Radomiu w r. 1505, a w l. 1504–6 był poborcą podatków w ziemi łęczyckiej. Zapewne z nominacji ówczesnego star. łęczyckiego Mikołaja Gardziny Lubrańskiego sprawował w r. 1507 funkcję podstarościego łęczyckiego. W lutym 1508 był jednym z czterech kandydatów sejmiku łęczyckiego do objęcia urzędu sędziego ziemskiego łęczyckiego; król Zygmunt I wybrał jednak Jana Ponętowskiego.
S. systematycznie powiększał swoje dobra ziemskie, wprowadzając Szamowskich do grona czołowych rodzin szlacheckich w ziemi łęczyckiej. Od króla Kazimierza Jagiellończyka otrzymał 12 V 1487 przywilej na lokację na prawie niemieckim wsi Szamów i Wargawa Stara. Ok. r. 1492 nabył za 500 grzywien działy w Walewie od spadkobierców Jakuba Trojko z Walewa. Otrzymał od Jana Brużyckiego wieś Przezwiska w zamian za dział w Zagrobkach i dopłatę 600 grzywien. Odparł pretensje Mikołaja z Zalesia z ziemi sieradzkiej do wsi Uwielinek i Prądzew, posiadanych uprzednio przez siostrę Mikołaja, Annę, żonę miecznika łęczyckiego Adama z Parzęczewa. W l. 1506–7 pozyskał drogą zakupów i zamian z dopłatą działy we wsiach Kalinowa i Włosków od spadkobierców kaszt. Andrzeja z Wroczyn. Pod koniec życia posiadał także dobra w Grabiach (dział Wargawy Starej), Siedlewie, Osędowicach, Skrzynkach i Świniarach. W r. 1513 zrezygnował z urzędu kaszt. konarskiego łęczyckiego na rzecz syna, Stanisława, który 3 VI t.r. otrzymał nominację królewską. Zmarł po 2 IX 1514; mimo cesji na rzecz syna wystąpił wówczas po raz ostatni z tytułem kasztelana.
Żoną S-ego była od r. 1480 pochodząca z drobnoszlacheckiej rodziny Anna; można ją identyfikować z siostrą Pawła z Łazina. S. zapisał jej 1 VIII 1512 na swych dobrach 40 grzywien posagu i 200 fl. węgierskich wiana; prawdopodobnie był to drugi zapis oprawy na rzecz żony. Z małżeństwa tego urodziło się przynajmniej dwoje dzieci: Katarzyna, od ok. r. 1503 żona Stanisława ze Stradzewa (S. wypłacił jej wówczas pewną sumę posagową) oraz Stanisław, w l. 1513–30 kaszt. konarski łęczycki.
Niesiecki, VIII; Urzędnicy, II/1, 2; Wieteska, Katalog prałatów kapit. łowickiej, s. 33; – Chwalibińska J., Ród Prusów w wiekach średnich, Tor. 1948 s. 75; Wiesiołowski J., Ambroży Pampowski, starosta Jagiellonów, Wr. 1976 s. 173; – Acta capitulorum, II; Akta grodz. i ziem., VII; Łaski, Liber benef., II; Matricularum summ., I, III, IV; Pawiński A., Sejmiki ziemskie, W. 1895 dod.; Średniowieczne zapiski heraldyczne łęczyckie, Wyd. T. Piotrowski, Z. Wdowiszewski, „Mies. Herald.” 1935 nr 41; Teki Pawińskiego, I; Volumina constitutionum, Oprac. I. Dwornicka i in., W. 2000 I; – AGAD: Księgi grodzkie łęczyckie, nr 5–9, 11, Księgi ziemskie łęczyckie, nr 1, 14–15; Arch. Archidiec. w Gnieźnie: sygn. A–3 k. 40, 190, 203, 208v.
Tadeusz Nowak